Museum Møhlmann zet de stad Appingedam op de kaart

APPINGEDAM - Museum Møhlmann zet de stad Appingedam met een nieuwe expositie letterlijk en figuurlijk op de kaart. Eeuwenlang is het bestuurlijk gebied van Appingedam veel groter geweest dan de stad zelf.

Dat was geen wonder, want Appingedam en Groningen waren sinds de Middeleeuwen belangwekkende plaatsen en de enige twee, in de provincie Groningen, met historische stadsrechten. Aanvankelijk waren beide steden aan elkaar gewaagd, maar het centrale Groningen was al groter en werd snel belangrijker. 

Nu scheelde het ook echt niet veel of Appingedam was in 1536 letterlijk van de kaart geveegd. Georg Schenck van Toutenburg, een Duits edelman, had de stad veroverd in opdracht van Karel V en gaf order om de hele stad ‘sofort’ met de grond gelijk te maken. Gelukkig bleef dat toen beperkt tot de vestingwallen, maar… 30 jaar later nog, drongen de Stadjers er bij de landvoogdes van destijds de Habsburgse Nederlanden met klem op aan om alsnog heel Appingedam te slopen. Gelukkig gaf zij hieraan geen gehoor.

De ‘Damwand’

Appingedam bleef dus op de kaart, maar verdween per 1 januari wel als gemeente. Het ging, samen met Loppersum en Delfzijl, op in de nieuwe gemeente Eemsdelta. Het lijkt het einde van een langzaamaan neergaande lijn in macht en positie, die eigenlijk sinds de 16e eeuw dalende was, al waren er zeker tussentijdse oplevingen. 

Ondertussen was het kunstenaar Rob Møhlmann opgevallen dat Appingedam, ondanks haar huidige bescheiden omvang, op menig oude kaart was terug te vinden. Vaak -in kort Gronings- genoteerd als ‘Dam’. Sinds een jaar of drie is hij toen oude(re) kaarten waarop Appingedam voorkomt, gaan verzamelen. Die aardigheid liep serieus uit de hand en leidde tot een cartografische collectie van circa 80 topografische kaarten, van circa 1550 tot 1950. Nu het allemaal aan de wanden hangt, spreekt Møhlmann knipogend van zijn “Damwand’.

‘Hart onder de riem’

Voor 1 januari had hij in zijn Damster museum aan het Damsterdiep de ‘Damwand-collectie’ als expositie gepland. Als een hart onder de riem voor alle ‘Damsters’, die weliswaar hun gemeente verloren, maar hun stad behielden. Møhlmann wilde laten zien dat hun stad er toe deed en toe doet, en door de eeuwen heen op de landkaarten is terug te vinden. De kaarten waaieren uit van de provincie Groningen, naar Noord-Nederland, naar heel Nederland, de Benelux (de voormalige Zeventien Provinciën) tot op een West-Europese schaal waarop ‘Dam’ nog steeds staat aangegeven, zoals op een onooglijk klein, drie eeuwen oud kaartje, van ongeveer 6 bij 8 centimeter. Het is uit 1702 en toont de Verenigde Nederlanden.

Dubbelexpo

Ondertussen hangt deze expositie al een half jaar stof te vangen. EDat geldt ook voor de nevenexpositie “Van alles uit de kast”, waarbij een deel van de eigen collectie hedendaagse collega-realisten wordt getoond (waaronder Matthijs Röling, Wout Muller, Henk Helmantel, Har Sanders, Aat Veldhoen, Theo Voorzaat, Peter Vos, Pieter Pander en nog tientallen anderen).
Museum Møhlmann hoopt dat binnenkort het startsein van het open mogen gaan voor musea gegeven wordt en is dan weer naar verwachting vanaf vrijdag 11 juni weer te bezoeken. De openingstijden zijn elke vrijdag, zaterdag en zondag van een tot vijf uur.